Prawo karne – zbiór zasad prawnych normujących sprawy związane z odpowiedzialnością obywatela za działania zakazane pod groźbą kary kryminalnej.
W rozumieniu prawa karnego, wartości społeczne to zdrowie, godność obywatela, życie oraz nagromadzone doba materialne.
Zachowanie uznawane za nieodpowiednie i niebezpieczne, to zachowanie wydające ujemnie w porównaniu do innych, publicznych wartości.
Za przestępstwo uznawane jest bezprawne i społecznie szkodliwe działanie człowieka, które jest zabronione przez ustawę, jako występek lub zbrodnia (pod groźbą kary). Przestępstwa dzielimy na zbrodnie i występki. Wykroczenia szacują się obok przestępstwa (są poza działem prawa karnego).
Prawo karne cechuje się:
- Równością wobec prawa.
- Praworządnością.
- Humanitaryzmem – prawo karne ma powinność być ludzkie i humanitarne. Oznacza to, że stawiane przez nie wymagania mają powinność być tworzone tak, aby nie przekraczały ludzkich możliwości. Stosowane konsekwencje oraz środki bezpieczeństwa nie powinny być okrutne, poniżające oraz powinny przebiegać bez wyrządzania niepożądanych skutków ubocznych.
- Odpowiedzialnością karną za czyn – kara jest następstwem popełnienia czynu zakazanego przez prawo i ustawy prawne. Myśli, poglądy, cechy fizjonomiczne człowieka nie mogą być podstawą do odpowiedzialności karnej.
- Odpowiedzialnością osobistą i indywidualną.
- Zasadą odpowiedzialności – cechuje się tym, że osoba, która popełniła czy zakazany, będzie sprowadzona do odpowiedzialności karnej, kiedy ma się dowody na dany czyn i można postawić mu zarzut. Kiedy mowa jest o „czynie zabronionym” mamy do czynienia z czynem zakazanym, który niekoniecznie musi być przestępstwem. W obecnym polskim prawie karnym, reguła odnośnie winy została zapisana w artykule 13 KK („nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu”).
- „Nie ma przestępstwa bez ustawy” ( „Nullum crimen sine lege, poenali anteriori”). To najważniejsza reguła prawa karnego. Chroni jednostkę przed kategorycznym używaniem terroru karnego przez państwowe organy. W polskim prawie reguła ta jest zapisana w artykule 42 Konstytucji Rzeczypospolitej. Brzmi ona: „odpowiedzialności karnej podlega ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia” oraz w atykule 11 Kodeksu Prawnego. Z tych reguł wynikają bardziej skrupulatne zasady, to znaczy:
– reguły karne muszą przedstawiać przestępstwo jak najdokładniej i jak najbardziej szczegółowo
– prawo karne musi być prawem spisanym i umieszczonym w ustawie
– niedozwolone jest używanie analogiczności na szkodę dla oskarżonego
– zasady karne mają obowiązek przedstawiać wykroczenie / przestępstwo w jak najdokładniejszym stopniu
– konsekwencje za popełnione przestępstwo muszą być spisane i sprecyzowane we wcześniej zatwierdzonej ustawie
– ustawa karna nie może działać wstecz
Pomoc w przygotowaniu artykułu: http://www.adwokatbochynski.pl