Produkty, które stosowane są w miejscach szczególnie zagrożonych wybuchem muszą spełniać pewne wymagania, co ma na celu podniesienie bezpieczeństwa. Takie normy określa dokument, jakim jest Dyrektywa ATEX. Ich przestrzeganie ma ogromne znaczenie, gdyż ogranicza znacząco ryzyko doznania poważnego uszczerbku na zdrowiu, a nawet śmierci. Warto dowiedzieć się nieco więcej na temat tego dokumentu.

Czym jest Dyrektywa ATEX?

Dyrektywa ATEX (fr. Atmosphères Explosibles) została uchwalona przez Parlament Europejski i weszła w życie w 2016 roku. Według jej zapisów w obrocie mogą znajdować się jedynie produkty stosowane w miejscach zagrożonych wybuchem, które są z nią zgodne. Muszą one także posiadać certyfikat ATEX 2014/34/UE.

Dyrektywa ma na celu przede wszystkich chronić przed zagrożeniem wybuchu osoby pracujące w takich miejscach. Określa więc parametry produktów, które są w nich stosowane. Objęte są nią również urządzenia nieelektryczne. Produkty wypuszczane na rynek muszą zostać poddane ocenie zgodności z jej przepisami. Określa ona również obowiązki pracodawcy, który zgodnie z nią zobowiązany jest do utworzenia dokumentu, który będzie opisywał ochronę przed wybuchem, jaka jest stosowana w danym miejscu.

Zgodnie z zapisami zawartym we wspomnianej dyrektywie w miejscu pracy narażonym na wybuch stosuje się trzystopniową ochronę:

  • Podstawową ochronę przed eksplozją – ma ona na celu zmniejszyć lub całkowicie nie dopuścić do tworzenia się atmosfery wybuchowej,
  • Ochronę wtórną – nie dopuszcza ona do powstawania efektywnych źródeł zapłonu,
  • Ochronę trzeciego rzędu – ogranicza ona wpływ potencjalnej eksplozji do dopuszczalnego poziomu.

Wprowadzenie tej Dyrektywy było następstwem działań, jakie podjęły kraje członkowskie w celu ujednolicenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa. W Polsce pierwsza dyrektywa 94/9/WE ATEX zaczęła obowiązywać od 1 maja 2004 roku, czyli od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej. W 2011 roku Parlament Europejski rozpoczął pracę nad ujednoliceniem Dyrektywy 94/9/WE ATEX z wymaganiami Nowych Ram Prawnych Decyzji 768/2008/WE. W ten sposób powstała nowa Dyrektywa ATEX 2014/34/UE, która obowiązuje od 2016 roku do dziś.

Oznaczenia stref zagrożonych wybuchem

Według norm zawartych w tej Dyrektywie palne gazy oraz ciecze podlegają podziałowi na 3 strefy zagrożenia wybuchem. Strefa 0 to przestrzeń, w której w powietrzu znajduje się mieszanina łatwopalnych gazów, par oraz mgieł występuje nieustannie, bardzo często lub przez długie okresy. Oznacza to praktycznie nieustanne zagrożenie wybuchem. W strefie 1 zagrożenie to może wystąpić w trakcie normalnego działania. Z kolei strefa 2 to miejsce, gdzie w powietrzu podczas normalnego działania nie unoszą się łatwopalne substancje, a nawet jeśli do tego dojdzie, to zagrożenie jest realne jedynie przez krótki okres czasu.

Podobną klasyfikację stosuje się w przypadku pyłów, proszków i włókien, które są łatwopalne i mogą stwarzać ryzyko wybuchu. W tym przypadku stosuje się jednak oznaczenia: 20, 21 oraz 22.

Oznaczenia produktów stosowanych w miejscach zagrożonych wybuchem

Zgodnie z Dyrektywą każdy produkt wprowadzany na rynek, który przeznaczony jest do stosowania w miejscach szczególnie zagrożonych wybuchem, musi posiadać odpowiednie oznaczenie. Jest to ciąg znaków, które po kolei oznaczają:

  • numer identyfikujący jednostki wydającej certyfikat,
  • symbol wykonania przeciwwybuchowego,
  • grupę wybuchowości,
  • kategorię urządzenia,
  • rodzaj zastosowanej ochrony przeciwwybuchowej,
  • podgrupę wybuchowości,
  • klasę temperatur,
  • Poziom zabezpieczenia.
  • podział urządzeń przeciwwybuchowych

W miejscach narażonych na wybuchy stosuje się specjalne urządzenia, które mają zmniejszać to ryzyko. Dzieli się je na trzy grupy. Pierwszą z nich stanowią sprzęty przeznaczone do stosowania w podziemnych kopalniach, a także częściach naziemnych kopalń narażonych na wybuch. Urządzenia w drugiej grupie przeznaczone są do pracy w miejscach zagrożonych wybuchem gazów, par, a także mgieł. Ostatnią grupę stanowią sprzęty, które mogą pracować w miejscach zanieczyszczonych pyłem palnym.

ogień

W celu zmniejszenia ryzyka zagrożenia wybuchem stosowane są również zabezpieczenia mechaniczne. Klasyfikacja IP określa stopień ochrony mechanicznej obudowy, a także sposób, w jaki może być testowana. Jest ona wyrażana za pomocą dwóch cyfr. Pierwsza z nich to stopień ochrony obudowy przed wnikaniem w jej głąb ciał stałych, a drugi cieczy.